Obserwacja jest podstawową metodą poznawania. Dzieci obserwują zarówno ludzi jak i świat od urodzenia. Na początku wszystko jest dla nich nowe i trudne do zrozumienia, z czasem wiele rzeczy staje się znajome. Może nawet zbyt znajome. Przechodzimy przez park zamyśleni czy dyskutując o codziennych sprawach, ale czy zachęcamy dzieci do obserwacji? Jak wiele niezwykłych zjawisk ucieka naszym oczom i uszom? Zachęcam Was zatem do obserwowania przedwiośnia w parku i ogrodzie.
Podstawowe zasady obserwacji:
- Podczas obserwacji zachowujemy ciszę, a często też bezruch.
- Czasami trzeba trochę poczekać.
- Badać można nie tylko wzrokiem, zamknij oczy i posłuchaj, powąchaj!
- Prowadźcie w domu obserwacje cyklicznie np. zasiejcie rzeżuchę i obserwujcie co się dzieje po kilku dniach, po tygodniu etc. Wybierzcie krzew lub drzewo koło domu obserwujcie, co jakiś czas przez cały rok, jak się zmienia.
Rośliny
Jeżeli tylko nisko pochylicie głowy szybko wynajdziecie na szarych jeszcze trawnikach to czego tak bardzo brakuje nam zimą – kwiaty! Do najszybciej pojawiających się należą przebiśniegi, krokusy, przylaszczki, narcyzy, sasanki i pierwiosnki. Podczas wspólnych obserwacji:
- Szukajcie podobieństw – w czym obserwowane rośliny są do siebie podobne np. mają kwiaty
- Szukajcie różnic – czym różnią się te kwiaty
- Zastanówcie się jak je opisać np. liście wąskie lub owalne
- Korzystajcie z porównań – co ci przypominają te kwiaty? Jaki kształt?
Pamiętajcie, że rośliny są nie tylko nisko, ale też wysoko nad waszymi głowami. Tutaj też znajdziecie kwiaty. Niektóre drzewa kwitną zanim pojawią się na nich liście. Kwiatami są również te dziwnie zwisające grona np. u leszczyny.
Owady wokół nas
Gdy tylko zrobi się ciepło owady wychodzą ze swoich zimowych ukryć, aby nacieszyć się słońcem i rozpocząć poszukiwania pokarmu. My podczas jednego spaceru w parku znaleźliśmy kowale bezskrzydłe oraz kolonię mrówek – gmachówki drzewotocznej.
Kowale bezskrzydłe to pluskwiaki często mylone z racji koloru z biedronkami. Kowale mają bardziej wydłużone ciało i mają na ciele niezwykle ładny czarny wzór. Mają zwyczaj zbierać się wielkimi grupami – znaleźć je można na drzewach szczególnie na lipie drobnolistnej.
Mrówki na zimę zamykają się w swoich mrowiskach, ale również one, gdy tylko słoneczko zacznie przygrzewać ruszają na stare szlaki i szukają nowych. Jeżeli chcecie wiedzieć z jakimi mrówkami macie do czynienia warto nie tylko się przyjrzeć jak wyglądają , ale też jak żyją. Mrówki, które spotkaliśmy są duże, mają czarne nogi oraz głowy i rudawy odwłok. Jest kilka mrówek, które tak wyglądają, ale tylko gmachówka drzewotoczna mieszka w pniach próchniejących drzew. Przyglądając się mrówkom pamiętajcie, że to bardzo pożyteczne zwierzęta, niszczą wiele szkodników. Nie są agresywne wobec ludzi, o ile ci nie zaczną niszczyć ich mrowisk. Więcej o mrówkach przeczytasz tutaj>>>
Ptaki w parku
Wiosną pojawia się wiele ptaków śpiewających, a i te które były u nas całą zimę śpiewają wiosną jakoś radośniej i zalotniej. Obserwując pospolite wróble i mazurki widać, że wszystkim w głowie amory.
Ptakom nie tylko warto się przyjrzeć, ale również posłuchać. Wybierzcie miejsce z dala od ruchu ulicznego, stańcie i zamknijcie oczy. Postójcie trochę bez ruchu i słuchajcie śpiewu ptaków. Skąd nadchodzi? Czy słychać dwa ptaki śpiewające taka samą pieśń? Może sobie nawzajem odpowiadają?
Odbudowa gniazd to zadanie w sam raz na przedwiośnie. Napotkana przez nas gromada gawronów bardzo dzielnie zabrała się do roboty. Widać jak zbierają gałązki z ziemi i zanoszą wysoko na szczyty drzew. Gdy przyjrzeć się im uważnie widać, że jeden ptak siedzi w gnieździe, a drugi na najbliższej gałęzi jakby nadzorował wiosenne porządki. Gawrony budują gniazda w koloniach. Na jednym drzewie naliczyliśmy dwanaście dużych gniazd.
Kowalik szuka smacznych kąsków.
Przyglądajcie się mijanym ptakom. Czy aby na pewno potraficie wszystkie nazwać? Nawet gołębi można spotkać w naszych parkach kilka gatunków. Obok najbardziej znanego skalnego zwanego też miejskim pojawia się elegancki grzywacz oraz nieco mniejszy siniak.
Uważne obserwacje drzew dadzą równie ciekawe efekty. Można na nich wypatrzeć nie tylko ruchliwe sikorki czy pięknie śpiewające zięby, ale również niepozorne kowaliki czy pełzacze ogrodowe. Pełzacz kamufluje się fantastycznie na korze starych drzew. Prawie nie sposób go zauważyć, gdyby nie to, że się rusza. Ma niezwykły cienki dziobek, którym wyszukuje w zagłębieniach kory owadów. Podobne zajęcie ma nieco bardziej ciekawie ubarwiony kowalik. Kowalika znajdziecie jednak często wędrującego po drzewie …głową w dół.
dzwoniec ukrył się wśród liści
Ssaki w parku
Wiewiórki wiosną ruszają na poszukiwanie pochowanych w przeróżnych miejscach orzechów. Z niektórych z nich wyrosną młode drzewka. Przedwiośnie to pora, gdy dieta wiewiórek jest skąpa dlatego sięgają po wszystko co znajdą – jaja ptaków, mrówki, nasiona. Jeżeli przyjrzycie się szyszkom, które spadły z drzew to często znajdziecie takie obgryzione – to właśnie robota wiewiórek.
