Drzewa to fascynujące organizmy. Rosną wszędzie obok nas i dlatego mijamy je bez głębszej refleksji. Warto poświęcić niejeden rodzinny spacer lub wycieczkę obserwacji drzew. Możecie przyglądać się jak zmieniają się przez cały rok. W tym celu najlepiej wybrać jedno ulubione drzewo w okolicy.
Obserwujcie i notujcie:
– jak zmienia się wraz z porami roku
– jak wyglądają jego liście, kwiaty i owoce
– jakie zwierzęta na nim mieszkają (owady, ptaki, ssaki)
– zmierzcie jego obwód i wysokość (wybierzcie albo niskie drzewo albo oszacujcie wysokość w porównaniu z sąsiadującym budynkiem).
Swoje obrazki i/lub notatki możecie wieszać na tablicy korkowej w pokoju dziecka. Po roku stworzycie prawdziwą księgę obserwacji drzewa. Dzięki niej będziecie mogli pokazać dziecku zamknięty cykl rocznych zmian jak i zmiany wieloletnie .
Podczas spaceru/wycieczki porozmawiaj z dzieckiem, czy umiecie odpowiedzieć na pytania:
- po co drzewom są korzenie?
- dlaczego drzewa gubią na zimę liście?
- czy wszystkie drzewa gubią liście?
- czy wszystkie drzewa iglaste są zielone w zimie? Czy są iglaki, które gubią na zimę igły?
- dlaczego jesienią liście zmieniają kolor?
Przyrosty drzewa
Na wycieczkach idąc szlakiem natkniecie się koło wyrębów na pocięte kłody drzew poustawiane w stosy przez drwali. Zatrzymajcie się przy nich i przyjrzyjcie przekrojom drewna. Drzewo rośnie nie tylko do góry, ale również w szerz. W samym środku dookoła rdzenia wypatrzycie pierwszy przyrost, zaś ostatni – tegoroczny jest zaraz pod korą.
Zauważcie, że jedne słoje są grubsze, a inne cieńsze. Gdy rok jest dobry dla drzewa jest odpowiednie nasłonecznienie i wilgotność, mało szkodników słój jest gruby, gdy rok jest gorszy to i przyrost słoja (całego drzewa) jest cieńszy.
Zabawa. Jaki jest wiek drzewa?
Zmierzcie napotkane drzewo centymetrem krawieckim. Zakłada się, że średni roczny przyrost drzewa to 2,5cm. Podzielcie pomiar przez 2,5. Jeżeli zmierzone drzewo miało 150cm obwodu to ma około 60lat.
Krew drzewa
Czy drzewa mają krew? Jeżeli przyjrzycie się ściętemu drzewu (najlepiej iglastemu lub pestkowcowi) zauważycie, że krwi drzewa nie mają, za to mają żywicę. Żywica służy do zabezpieczania miejsc będących ranami tak jak płytki krwi w naszym ciele. Na dodatek ma właściwości odkażające i chroni przed bakteriami i grzybami. Tylko niektóre drzewa mają żywicę. Najłatwiej żywice zaobserwować na sosnach o charakterystycznych nacięciach w jodełkę oraz na szyszkach (więcej o żywicowaniu znajdziecie na blogu leśniczego>>>). Żywica jest zbierana przez ludzi ( w Polsce do lat 90tych XX wieku), w tym celu nacina się korę i do specjalnych naczyń zbiera to co wycieknie. Żywica ma charakterystyczny zapach i kleistość oraz barwę. Warto ją zatem powąchać i dotknąć pamiętając, że bardzo brudzi.
Korzenie
Po co są korzenie? Czy wyobrażacie sobie drzewo bez korzeni? Dlaczego nie? Co by się wtedy stało?
Korzenie są pierwszymi elementami, które roślina wypuszcza z nasiona. Wcale nie pęd, który jest nad ziemią i który widzimy, ale właśnie korzeń jest pierwszy i ważniejszy. Bez niego roślina nie mogłaby pobierać wody i składników mineralnych niezbędnych do życia.
Jeżeli znajdziecie miejsce, w którym korzenie są odkryte, takie jak to na zdjęciu warto się im przyjrzeć. Zauważycie, że korzenie są różnej grubości od bardzo grubych po cieniutkie niteczki i szeroko się rozgałęziają. Aby wyciągnąć z gleby jak najwięcej wody niektóre drzewa muszą szeroko, a często i głęboko „zarzucić sieć”. Korzenie również mocują drzewa w podłożu inaczej by się wywróciło.
