Gdzie są mury obronne Wrocławia?

Po co komu miejskie mury?

Wrocław jest dziś miastem, ale nie zawsze tak było. Przez długi czas była to tylko osada, która rozbudowywała się przy lewym brzegu Odry, w pobliżu grodu – zamku książęcego i katedry, które były na Ostrowie Tumskim. Gród był otoczony wałem obronnym, aby na niego się dostać trzeba było przejść przez strzeżone mosty i bramy. Ludzie mieszkający w grodzie byli zatem dobrze strzeżeni w sytuacji ataku przez wrogie wojska, a w tych czasach zdarzało się to dość często. Co robili wtedy ludzie z osady? Łapali wszystko co się dało i uciekali za mury, ale ich domy, zagrody, pola były niszczone i wszystko trzeba było zaczynać od nowa.

W XIII wieku Wrocław został miastem. Oznacza to, że książę wrocławski Henryk III Biały i jego brat Władysław podpisali dokument zwany aktem lokacyjnym miasta. Powstała wtedy Rada Miejska – jest to grupa ważnych mieszczan, którzy decydują o tym co się w mieście dzieje. Pozwolono też wybudować mury, które służyły do ochrony miasta.

Jak wyglądały miejskie mury?

Mury okalały ówczesne miasto. Zatem pierwszy pas ciągnął się od Hali Targowej do placu Dominikańskiego, wzdłuż dzisiejszej ulicy Kazimierza Wielkiego aż do ulicy Grodzkiej. Miały około 6 do 8 metrów wysokości i około 1 metr grubości. Wzdłuż murów było około 50 baszt. Dostać się do miasta można było tylko przez bramy, których strzegli strażnicy. Bramy były zamykane na noc, dlatego trzeba było się pilnować, aby zdążyć do miasta przed zamknięciem!

Budowanie murów trwało z przerwami około 50 lat i pochłonęła dużo pieniędzy. Jednak dzięki temu wysiłkowi wszystkich mieszczan Wrocław mógł się poszczycić podwójnym pasem obwarowań.

Mur zamykał miasto swoim pasem i chronił przed najazdami wrogów, ale też ograniczał jego rozwój. Kiedy na początku XIX wieku nakazano jego rozbiórkę, miasto raptownie się rozrosło. Wzdłuż dawnych murów miejskich powstała elegancka promenada spacerowa. Zaś dzisiejsza miejska fosa, na której karmimy kaczki, miała kiedyś funkcje obronne.

Trasa Młodego Odkrywcy

dzieci: od 6 lat

Czas: około 2 godziny

Na wycieczkę weźcie:

• Mapę Wrocławia (pokazujcie dzieciom, gdzie są na mapie)
• Miarkę
• Notes  oraz kredki/flamastry (zachęcaj dzieci do rysowania lub notowania najciekawszych rzeczy, które same wypatrzą)
• Kanapki i picie
• Wygodne buty
• Lornetkę (wiele rzeczy warto obejrzeć z bliska)

1.Baszta Niedźwiadka (ul. Krasińskiego tyły Hali Targowej)

Baszta niedźwiadka Jest to czworoboczna wieża, w której umieszczono otwory strzelnicze.  Można przez nie było strzelać do wroga w sytuacji, gdyby zaatakował miasto.

Zadanie: Poszukaj na baszcie niedźwiadka.

Przy baszcie znajdziesz fragment murów. Mury mają na szczycie blanki. Czy wiesz do czego służyły? Patrolujący ten odcinek strażnik mógł obserwować, co się dzieje za murami. W sytuacji ataku broniący go strażnicy i mieszczanie (którzy mieli obowiązek obrony miasta) mogli się chować za blankami, aby nie dosięgły ich strzały wroga. Po czym się wychylić, aby z przerwy pomiędzy blankami wylać na wspinających się po murze gorącą smołę lub wrzątek.

2. Apteka Piaskowa koło Hali Targowej

Na ścianie Apteki wyszukaj wmurowaną płaskorzeźbę strażników miejskich.

Strażnik Miejski w średniowieczu miał bardzo ważną rolę. Musiał robić obchód miasta i murów miejskich nocą. Pilnował porządku, łapał złodziei, włóczęgów, wymierzał karę chłosty. Kapitan straży posiadał klucze do bram i decydował o wpuszczaniu ludzi do miasta. Reagowali też na pożary i pilnowali wywozu śmieci z miasta. W sumie mieli ręce pełne roboty.

Znajdź 5 różnic między naszym zdjęciem, a oryginałem.

3. Hala Targowa, północna elewacja, od strony ulicy Świętego Ducha

Zanim wybudowano Halę Targową stał tutaj Arsenał Piaskowy. Co to jest Arsenał? Jest to specjalna budowla służąca przechowywaniu broni i amunicji. Dawniej, aby się bronić miasto musiało posiadać własny magazyn prochu czy kul armatnich. Kiedy arsenał zburzono w północną elewację wmurowano kule armatnie.

Znajdź kule i policz.

4. Bastion Ceglarski na przeciwko Panoramy Racławickiej.

Bastion jest zamieniony w trwałą ruinę i stanowi obecnie punkt widokowy na Odrę.

Na zamieszczonej rycinie zauważ bramę, do której prowadzi most. To Brama Ceglarska. Zboku bramy jest bastion kształtem przypominający strzałę. To Bastion Ceglarski na którego ruinie właśnie stoisz. Gdy będziesz oglądać bastion zauważ, że można było do niego wejść (teraz jest tu zamknięta krata). Tę część nazywamy kazamatą. W kazamacie załoga mogła mieszkać, trzymano tam też broń i amunicję. Kazamata była przykryta grubą warstwą ziemi, aby chronić przed atakiem armat.

5. Resztki murów z otworami strzelniczymi na przeciwko Muzeum Architektury przy galerii Dominikańskiej.

• na kutych kratach w otworach są daty. Czy umiesz je przeczytać?
• znajdź wmurowaną kulę armatnią.
• policz otwory strzelnicze. Jak sądzisz dlaczego były takie małe?
  

6. Przejście podziemne pod ulicą Kazimierza Wielkiego koło fosy.

Znajdziecie tutaj pozostałości zewnętrznej bramy Oławskiej – resztki starego muru oraz działo – przykład armaty, która stała na bastionie.

Od strony fosy jest makieta jak w XVI wieku wyglądała brama z basteją. Na bastei znajdowały się armaty, z których strzelano kamiennymi kulami, aby bronić się przed wrogiem. Jak sądzisz, który element makiety to basteja?

W późnym średniowieczu Wrocław posiadał 52 baszty i 7 bram. Mury okalała fosa, co oznacza, że aby przejść do bramy trzeba było najpierw przejść po moście. Na murach cały dzień i noc rozstawione były straże. Przy bramach strażnicy przyglądali się kto do miasta wjeżdża, a podejrzane osoby przeszukiwali lub zakazywali im wjazdu.

Zamknij teraz oczy i przenieś się w czasie.

Przechodzisz przez  bramę. Ma ona grube, wysokie, ceglane mury. Świdrujące oczy uzbrojonego strażnika spoczywają na Tobie i Twoim dobytku. Ulica pod Twoimi nogami to ubita ziemia wymieszana z odpadkami. Przejeżdżający obok  młodzian na koniu wzbija tumany kurzu. Zaraz zsiądzie i odstawi konia do stajni tuż za bramą.  Słychać sprzeczkę dwóch kobiet, gdakanie kur i szczekanie psa. Uwaga pod nogi ! Łatwo wdepnąć w coś nieprzyjemnego. Warto też patrzeć do góry, gdyż nieczystości są często wylewane wprost przez okno na chodnik. Kobiety ubrane są w długie suknie, na których wiążą fartuch,  na głowach mają czepki. Mężczyźni mają tuniki spięte pasem oraz kapelusze na głowach. Drogą prowadzącą do rynku jadą wozy z towarem, przeganiane są zwierzęta, idą lub jadą ludzie. Wprost na ulicy bawią się dzieci.

7. Mediateka, plac Teatralny

Koło Mediateki w bruku chodnika zauważysz czerwoną linię. To symboliczna linia murów obronnych, które odkryto tutaj podczas remontu placu. Pójdź za tą linią i znajdź tablicę upamiętniającą bramę. Tu była wewnętrzna Brama Świdnicka, prowadziła na trakt w kierunku ważnego w średniowieczu miasta Świdnica.

7. Plac Wolności, przy Muzeum Teatru

Na placu pod specjalnymi płytami wyeksponowano odkryte podczas budowy Forum Muzyki resztki półkolistej XIV wiecznej baszty łupinowej. Baszta taka nie miała tylnej ściany, na kolejne piętra wchodziło się po drewnianych drabinach i strzelało przez małe otwory strzelnicze.

8. Wystawa Militariów, Arsenał Miejski, ulica Cieszyńskiego 9

Wycieczkę szlakiem murów obronnych miasta Wrocławia można zakończyć w Arsenale. Jest to gotycki budynek, który wybudowano, gdy rajcy miejscy zorientowali się, że jedzenia dla miasta podczas oblężenia starczy na osiem dni! Szybko wybudowano spichlerz na jedzenie, a potem dobudowano kolejne skrzydła na magazyn broni. Dziś jest to oddział Muzeum Miejskiego, gdzie zwiedzisz wystawę militariów. Znajdziesz tutaj piki, halabardy, kolekcje mieczy, hełmy oraz broń palną. Świetny sposób na zakończenie naszej wycieczki w poszukiwaniu murów obronnych miasta Wrocławia.

Na wystawy stałe wstęp wolny!